Het nieuwe liedboek

Sinds eind mei hebben we in de kerkelijke gemeenschappen een geheel nieuw liedboek. In dit liedboek zijn meer dan duizend liederen uit verschillende bestaande bundels samengevoegd. Daarnaast is ook gekeken naar de spelling. Althans, met spelling verwacht je kleine veranderingen, zoals schrijfwijze, vervanging van oude woorden en zo af en toe een nieuwe zin omdat een vernieuwend woord in de huidige vorm er niet goed in past. Tot ik “Heer, uw licht en uw liefde schijnen” (Evangelische liedbundel 382, Opwekking 334, nieuw liedboek 289) tegenkwam.  Deze is namelijk radicaal gewijzigd. Na een kort onderzoek kwam ik er achter dat de tekst veel dichter staat op de originele Engelse tekst. Toch voel ik me prettiger bij de oude Nederlandse vertaling zoals we die al jaren zingen. Ik zal precies uitleggen waarom.

“Heer, uw licht en uw liefde schijnen

waar U bent zal de nacht verdwijnen.”

Is veranderd in:

“Heer, het licht van uw liefde schittert,

schijnt in donkere diepten, schittert.”

De eerste twee regels van het eerste couplet lieten duidelijk zien dat overal waar de Heer komt de duisternis zal verdwijnen. Een steun in de rug bij al je moeilijkheden. De tweede twee regels hebben niet de zelfde kracht als de eerste twee regels. Bovendien voelen die regels oud aan, iets wat niet het doel was van het nieuwe liedboek. Als ik een buitenstaander deze 4 regels voor zou leggen om aan te wijzen welke tekst ouder is, zou hij waarschijnlijk de tweede tekst aanwijzen.

“Schijn in mij, schijn door mij”

Is veranderd in:

“Schijn op mij, schijn op mij”

De laatste regel van ieder couplet. De eerste laat zien dat Jezus door mij zijn liefde wil ventileren naar anderen. Als je een van mijn eerdere blogposts hebt gelezen, dan snap je dat ik helemaal voor liedjes ben waar in de kracht van "wij" in voorkomt. In deze zin lijkt het over mij te gaan, maar door het woordje “door” wordt duidelijk dat ik met het licht dat door mij heen schijnt de wereld wil vertellen dat ze er niet alleen voor staan, dat er iemand is die ze wil beschermen tegen het kwade. De nieuwe versie echter is helemaal “mij”. Schijn maar gewoon op mij, en hoef ik er niks mee te doen. Nu kun je evangelisatie overdrijven (mensen op straat aanspreken en staande houden die er helemaal geen interesse in hebben bijvoorbeeld), maar dit is het andere uiterste: “Niets doen”. Overigens is bij de nieuwe vertaling het laatste couplet weer “Schijn in mij, schijn door mij”. Dat lijkt eerder op een vergeten vertaling dan op: “O wacht, ik moet er ook nog iets mee doen met dat licht! Vooruit dan maar!”.

En dan hebben we nog het refrein. De originele tekst was perfect. Ja toch? Nu is de meeste vertaling nog redelijk. “uw Vaders glorie” in plaats van “uw heerlijkheid”, kan er mee door. Hoewel je met 3-enige God ook Heer zegt tegen God (veel mensen zeggen het ook zo: “De Here God” of “De Heer onze God”) en dan is het nog al overbodig om het over Vaders glorie te hebben. Het gaat me overigens bij het refrein vooral om de laatste vier regels.

“laat uw heil
heel de aard' vervullen.
Spreek, Heer, uw woord:
dat het licht overwint.”

Is veranderd in:

“Stroom, overstroom,

alle naties met uw genade.

Geef ons uw woord,

Heer ontsteek hier het licht.”

De originele vertaling is heel erg opbeurend. Laat iedereen weten dat het goede overwint. De nieuwe vertaling heeft het over naties. Nu klinkt dat weer mooi “samen”. Maar de boodschap was sterker met “heel de aard’ ”. Tenslotte zijn er ook mensen die zich niet thuis voelen bij welke natie dan ook. 

En dan de laatste regel “Heer ontsteek hier het licht”. “Hier”, en we zongen net nog alle naties? En die zijn toch echt niet allemaal “hier”. Kans is dat met “”hier” “heel de aard’ ” bedoeld word, maar dat was duidelijker geweest als die zin nog in het refrein gestaan zou hebben. Enig pluspunt aan deze nieuwe vertaling is het woord “genade”. Die had namelijk ook goed gepast in de oude vertaling. Alsof de vertalingen spiegelbeelden zijn van elkaar dus.

Ook in de laatste twee coupletten zijn er dingen veranderd. Zo wordt in het tweede couplet niet meer gesproken over “bloed”, maar over “uw Zoon” en is het laatste couplet verrassend genoeg meer “wij” dan dat hij was in de originele vertaling. Als ik het goed begrepen heb, straalt ons leven de vertaling van het verhaal van Gods liefde uit naar anderen. Die vertaling is wat we doen voor anderen. Wat een hart onder de riem kan steken bij hen die het moeilijk hebben.

Ik raad predikanten en anderen die een dienst voorbereiden en/of voorgaan aan om niet zomaar een lied te kiezen en hiervan het nieuwe nummer uit het nieuwe liedboek op te zoeken. Zoek het nummer zelf op. Lees hem door en kijk of hij nog de boodschap geeft die je er mee had willen geven, want het kan, met name  bij liederen uit de gezangen en de nieuwere bundels, wel eens verrassend anders uitpakken.