Geen kroning, geen koning, geen feest

Tussen de uit- en aanslagen, economische crisis en oorlogen door gloort een beetje blijdschap. Nederland kleurde fel oranje. Is het nu het toneel voor Louis van Gaal met zijn mannen? Of vieren we feest voor de gewonnen medailles en de prestaties van het Olympische sport team? Nee, ook niet! We hebben voor het eerst na 123 jaar weer een koning! In 1890, toen Koning Willem III overleed, nam Koningin Emma het regentschap op zich, tot dat haar dochter, prinses Wilhelmina, oud genoeg zou zijn om de troon te bestijgen.

Ondanks het moderne beeld (de mogelijkheid tot een vrouw aan de top) is volgens republikeinen het koningshuis een verouderd beeld. Maar waarom eigenlijk? Koning Willem I is min of meer door de Nederlanders gekozen en ingehuldigd. Eerst door het driemanschap van 1813 als vorst van het "Soeverein Vorstendom der Verenigde Nederlanden" ter voorkoming van inlijving bij Pruisen of Engeland. Later bij de goedkeuring van de grondwet door 474 notabelen werd hij Koning der Nederlanden (hij had zichzelf al uitgeroepen tot koning, maar dat moest natuurlijk vastgelegd worden in de grondwet). Die zelfde grondwet is de voorloper geweest van de huidige democratie. Toen al hadden we twee kamers in de Staten-Generaal waarbij de eerste kamer gekozen werd door de koning en alleen wetsvoorstellen mocht goedkeuren en afwijzen. De tweede kamer werd door de provinciale staten gekozen, en die mochten wetsvoorstellen indienen. Daarnaast is Willem I ook de enige koning geweest die volledige macht heeft gehad. Tijdens zijn regeerperiode werden alweer privileges ingetrokken, wat samen met de afscheiding van België de reden is geweest om in 1840 af te treden. In 1848, een jaar voor dat Koning Willem II overleed en Willem III de macht over zou nemen, tekende Willem II voor de beperking van de macht van de koning zoals we die nu eigenlijk kennen. Wat dat betreft is de macht van koning Willem-Alexander van vergelijkbaar niveau met die van bijvoorbeeld de Duitse bondspresident die een groot deel van de macht verloor na de tweede wereldoorlog. Het enige verschil is dat de koning niet wordt herkozen. Daar staat tegenover dat hij zijn vrijheid van meningsuiting moet inleveren. Wanneer de regering besluit om het koningshuis af te schaffen, wordt de koning bijna verplicht zijn handtekening te zetten. Doet hij dat niet, dan kan dat gevolgen hebben voor zijn ambt, al is het niet duidelijk wat er dan gebeurt, kan dat wel tot problemen leiden. In ieder geval heeft koning Willem-Alexander verklaard dat hij, indien de wetswijziging democratisch correct tot stand is gekomen, deze zal ondertekenen. Eigenlijk is ons koningshuis heel modern: Beperkte macht, vrouwen als “koning” en een ingetogen troonswisseling. 

Dan is er nog de invulling van de vrijheid van meningsuiting en de invulling van de grondwet op gebied van demonstreren. Men kan er maar niet over eens worden hoe dit in zijn werk gaat. In feite komt het er op neer dat iedereen voor alles wat men niet begrijpt maar besluit om “wat voor mij geldt, geldt voor een ander niet en andersom” toe te passen wanneer men dat zo uitkomt. Een demonstrant werd uit de menigte op de dam gepikt en na een uitvoerig gesprek en een worsteling naar een cellencomplex gebracht. Aanhangers van deze demonstrant, de republikeinen, menen dat ze niet “opgehokt” mogen worden omdat anders de grondwet “overruled” zou worden. Nu is het wel zo dat wetten niet tot nauwelijks getoetst worden aan de grondwet, maar dit argument heeft in dit geval geen gewicht. Ik ben geen advocaat of zoiets dus pin me er niet op vast. Hier gaat het volgens mij om artikel 9 in de grondwet:

1. Het recht tot vergadering en betoging wordt erkend, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet. 
2. De wet kan regels stellen ter bescherming van de gezondheid, in het belang van het verkeer en ter bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden.

Kort gezegd staat hier eigenlijk dat men het recht heeft om te demonstreren, maar dat er middels wetgeving en door B&W ingestelde regels de veiligheid kan worden gewaarborgd wanneer dat nodig is. Wel moet de burgemeester er op toezien dat demonstratie gewoon door kan gaan. Aan die voorwaarde is netjes aan voldaan. De republikeinen konden gewoon demonstreren op 3 daarvoor aangewezen plekken in de stad. 

Als vervolgens een demonstrant zich mengt in de menigte dan gebeurt er iets opmerkelijks. De politie grijpt in, maar niet omdat ze aan het demonstreren is, al zal een buitenstaander of anti-monarchist dat wel denken. Allereerst overtreed ze de door B&W ingestelde regel die die dag geldt, de regel die bepaald waar je wel mag demonstreren. Daar wordt je niet voor aangehouden, want volgens de wet is een eenmansprotest geen demonstratie en die hoef je ook niet aan te melden, al was ze wel samen met een tweede persoon. Waarom wordt ze dan wel staande gehouden? Dat heeft volgens mij te maken met de openbare orde. De kans bestaat namelijk dat iemand haar dat bord uit haar handen grist, waarop een worsteling kan ontstaan tussen haar en de omstander om het bord. Daarop ontstaat dan weer de kans op het uitbreken van een rel of paniek. Als de politie haar dus staande houd en haar van het terrein wil halen is dat louter om de veiligheid van haar en de andere toeschouwers.

Opsluiting in een cellencomplex was overbodig, want dat gaat weer in tegen de grondwet, maar haar van de Dam weg halen was een goede actie. Daartegen werkte ze wel tegen toen ze staande werd gehouden, daarvoor had ze dus wel aangehouden kunnen worden. Wat ook gek is: Je hoeft je niet te identificeren, maar wel je legitimatie tonen als daarom gevraagd wordt, met andere woorden: Word je naar je naam gevraagd  hoef je die niet te geven (doe je het wel, dan moet je je echte naam noemen, anders is dat strafbaar), wordt er gevraagd naar je ID, dan moet je die tonen. Doe je dat niet, dan verzet je je ook tegen de politie en ook dat kan resulteren in aanhouding.

Wellicht dat dat de inschattingsfout is geweest. De regels rondom dit evenement waren losser dan de normale regels. En daarnaast stonden er namelijk niet één, maar twee demonstranten. En dat is geen individu meer. Toegegeven, ook geen grote groep, maar er is gesproken over een individu. Overigens vond ik de reactie van de demonstrant wel heel erg opmerkelijk, tenslotte heeft ze toch de reactie van de agenten zelf uitgelokt door op het randje proberen te balanceren. Kans is ook dat wanneer ze gewoon haar ID had getoond en/of had meegewerkt, ze in ieder geval niet naar een cellencomplex was gebracht. Als je vriendelijk reageert en meewerkt heb je kans dat de agent in kwestie ook vriendelijk met jou omgaat.