Het is weer eens elf september. Amerika gedenkt een ramp die zich twaalf jaar geleden voltrok. Televisiezenders herhalen nog maar eens documentaires en films over dit onderwerp. En niet alleen in Amerika. Ook in Nederland wordt er flink aandacht aan gegeven met films als '93 united' en 'World Trade Center' met Nicolas Cage. Ja, 11 september 2001 lijkt in de voetsporen van de tweede wereldoorlog te willen treden. Een ramp door mensenhanden veroorzaakt. Wordt er dan niet iets vergeten?
Jawel. En dan vraag je je af: "Wat dan?". Nou, veel! Hoeveel aandacht krijgt de watersnoodramp van 1952 nog? En hoe zit het dan met die Tsunami van 2004? De talloze vulkaanuitbarstingen, Haïti (2010), hongersnood? Natuurlijk, lokaal worden een groot aantal vast nog wel herdacht. Alleen, waarom houden onze zenders zich wel bezig met elf september en de tweede wereldoorlog, maar niet met die tsunami? Is een ramp door mensenhanden automatisch erger dan een natuurramp? Of heeft het te maken met dat we ons dichter bij de westerse wereld voelen dan de oosterse? Is Amerika dichterbij dan Haïti?
Het gekke is dat wanneer we iets op tv zien gebeuren, we het een poosje heel erg vinden. Een maand, een paar maanden, misschien zelfs een jaar. Maar na een tijdje vergeten we zo iets. Tenzij zoiets weer eventjes in de aandacht wordt gezet. Dan zijn we er weer eventjes mee bezig. Zodra er echter iets ergs dichtbij huis gebeurt, willen we het liefst dat daar een herdenkingsmonument voorkomt en dat er ieder jaar aandacht aan wordt geschonken. We willen dat het hoe en waarom uitgediept wordt en voorkomen dat het nog eens gebeurt. Zoiets is dan aan een aantal factoren gebonden. Hoe groot is het getroffen gebied? Is er massa-media aanwezig? Hebben we het geld voor het creëren van de films, documentaires en herdenkingsmonumenten? Op welke schaal is die ramp, ook een belangrijke factor, net als hoe controversieel het onderwerp is. Hoelang is het geleden? Staan we sowieso al in de picture (zijn we een invloedrijk land of gebied door middel van muziek, film of politiek)?
Al die factoren zijn allemaal toe te passen op de Verenigde Staten en de rijkere van de Europese Unie. Elf september was een aanslag door terroristen. islamitische en dus een controversieel onderwerp. Haïti had geen geld, noch de mogelijkheden om in de spotlights te blijven. Laat staan dat het land een stevige invloed heeft op de wereldpolitiek. Logisch dat we het zo weer vergeten waren. Het zelfde geldt voor de landen die getroffen waren door de Tsunami. Landen als Indië, Sri Lanka en Thailand. Nee, die landen blijven in de spotlights zolang de landen die de mogelijkheden wel hebben dat willen. Alles wat we in het nieuws horen over herdenkingen komen die uit deze landen.
Lokaal werkt het precies het zelfde. Alphen aan de Rijn, waar in 2010 een jongen zomaar in het wilde weg begon te schieten, is geen bijzondere gemeente voor Nederland. Ja, het is misschien bekender dan de meeste plaatsen in Nederland. Maar bijvoorbeeld de regering is er niet gevestigd. Het is een lokale gemeente dus echt veel aandacht door middel van documentaires of films is niet echt financieel haalbaar. Een monument en een beetje aandacht via lokale media. Er komt geen jaarlijkse herdenking, al is er dit jaar wel gehoor gegeven aan mensen die toch een herdenking wilde, stilletjes ging dat voorbij aan de rest van Nederland. Het wordt staande gehouden door wat nabestaanden. Het sterft weg, door dat er geen gemeenschappelijk draagvlak is. Over een aantal jaar staat dat monument er nog, maar wordt er geen aandacht meer aan geschonken. Hoe vaak lees je in het nieuws nog over de bijlmerramp (1992), de vuurwerkramp in Enschede (2000), of de watersnoodramp van 1952? En of je het erg vindt of niet, de in 2011 door Anders Breivik doodgeschoten jongeren op Utoya wordt door de wereldgemeenschap over enkele jaren vergeten. Net zo simpel als dat wij hier in Nederland eigenlijk de doodgeschoten politicus Pim Fortuyn (2002) zo'n beetje vergeten zijn.
Langzaam aan verwatert de herdenking van slachtoffers van de tweede wereldoorlog op 4 mei. Jongeren hebben steeds minder interesse omdat er steeds minder mensen om hen heen zijn die juist die oorlog hebben meegemaakt, misschien wel bevriend of familie waren van die slachtoffers. Logisch dat de herdenking steeds meer verschuift in de richting van een algemene herdenking van oorlogslachtoffers. En dat is goed. Zolang er oorlog bestaat, zijn er onnodige slachtoffers. Trouwens, jarenlang vond ik de naam "tweede wereldoorlog" nog al raar omdat ik alleen echt goed wist van de gebeurtenissen in Europa, het derde wereldrijk van Hitler. Die waren voor de lesboekjes kennelijk belangrijker dan bijvoorbeeld de atoom bombardementen op Hiroshima en Nagasaki in 1945, of de andere landen die in die tijd met elkaar in oorlog waren.
We zijn het nog niet helemaal vergeten, maar we staan allang niet meer echt stil bij de slachtoffers in Afghanistan of Irak. Er wordt nog alleen nog wat gemorreld met de afwerking daar van. We gaan ook niet snel meer stilstaan bij Libië. Als de rust is wedergekeerd in Syrië zul je na een aantal jaar er niets meer over horen. Alleen voor Syrië is het stukje geschiedenis nog belangrijk genoeg om nooit meer te vergeten. In ieder geval zal van geen van deze momenten aandacht besteed worden door de tv-zenders van de wereldgemeenschap in de vorm van een herdenking. Misschien, als het er is, een filmpje of een documentaire, of heel misschien even kort een nieuws-flash om de zoveel jaar in verband met een "jubileum", maar geen avondvullend spektakel.
En elf september? Zolang Amerika het belangrijk vindt, vind de rest van de wereld het belangrijk genoeg om zendtijd er voor vrij te maken of op andere wijze aandacht aan te besteden. Begrijp me niet verkeerd, alles waarbij mensen onnodig om het leven komen is vreselijk en mag nooit weer gebeuren. Ik heb alleen kritiek op de aandachtsverdeling hiervan.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten